ครอบครัวอาม่าจิราพร ที่มอบความไว้วางใจให้คุณหมออิศรางค์และทีมงาน
ขออนุญาตแบ่งปันประสบการณ์การดูแลคุณแม่ที่บ้านตามแนวทางการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมีทีมแพทย์และพยาบาลจากเยือนเย็น นำโดย ศ. ดร. นพ. อิศรางค์ นุชประยูร เป็นผู้ให้คำปรึกษา แนะนำ ช่วยเหลือ ให้กำลังใจ ตลอดการเดินทางจวบจนวาระสุดท้ายของคุณแม่ — กับ เยือนเย็น วิสาหกิจเพื่อสังคม
คุณแม่เป็นแม่บ้าน ใจดี ชอบทำบุญ ช่วยเหลือแบ่งปันให้ผู้คนรอบข้าง ท่านเป็นคนรักสวยรักงามมาตั้งแต่สาว ๆ หากมีเวลาท่านมักจะพาลูกหลานออกไปเที่ยวเปิดหูเปิดตานอกบ้านอยู่เสมอ และเมื่อกาลเวลาผ่านไปลูกหลานก็พาท่านออกไปเที่ยวแทน โดยพื้นฐานคุณแม่เป็นคนสุขภาพแข็งแรงมาก ไม่มีโรคประจำตัว ยกเว้นไทรอยด์เป็นพิษ จนมาถึงช่วงอายุประมาณ 83 ปี คุณแม่เริ่มมีอาการของโรคอัลไซเมอร์ ตามมาด้วยโรคพาร์กินสัน ทำให้การใช้ชีวิตประจำวันต้องเปลี่ยนไป
เริ่มป่วย … ในช่วงแรก ๆ คุณแม่ยังจำได้บ้าง หลงลืมบ้าง สลับกันไป พวกเราจึงสรรหากิจกรรมที่เข้ากับงานอดิเรกของคุณแม่เพื่อให้ท่านมีความสุข หาเกมส์ลับสมองมาเล่นกับคุณแม่ หาชุดเครื่องสำอางค์มาให้คุณแม่แต่งเล่น ซื้อเสื้อผ้าสวย ๆ ให้ใส่ สร้างสีสันให้ชีวิตสดชื่นทุกวัน ถึงแม้ความจำจะไม่ดีเหมือนเดิม แต่คุณแม่ก็ยังรักสวยรักงาม ชอบไปร้านทำผม ชอบไปวัดทำบุญ ชอบไปเที่ยวกับลูกหลาน พวกเราพาคุณแม่ออกไปเปลี่ยนบรรยากาศทานอาหารนอกบ้านเป็นประจำ ให้ท่านได้อยู่ท่ามกลางลูกหลานพร้อมหน้าพร้อมตาบ่อย ๆ เมื่อมองย้อนกลับไป กิจกรรมที่แสนจะธรรมดาเหล่านี้ คือ ความทรงจำที่งดงามที่จะอยู่กับพวกเราตลอดไป
เมื่ออาการป่วยเริ่มชัดเจนขึ้น คุณแม่ก็เริ่มมีอาการเกร็งบ่อยขึ้น มีปัญหาในการกลืนอาหาร พวกเราลูกๆ และพี่เลี้ยงจึงต้องระวังมากขึ้น ถึงกระนั้นความเจ็บป่วยที่ไม่อยากให้เกิดก็ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ ในวัย 90 ปี คุณแม่สำลักอาหารบ่อยขึ้น อยู่มาวันนึง พวกเราต้องพาคุณแม่ไปรักษาอาการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ ที่โรงพยาบาลเอกชนแห่งหนึ่ง
ระหว่างพักรักษาตัว ทาง รพ. ให้อาหารคุณแม่ทางสายยางผ่านจมูก และแนะนำให้ส่องกล้องตรวจดูภายในช่องท้อง พวกเราลูกๆ ตัดสินใจว่าจะไม่ให้คุณแม่ต้องเจ็บตัวจากการตรวจวินิจฉัยโรค คุณแม่อายุมากแล้ว พวกเราเพียงแค่อยากรักษาตามอาการ เพื่อให้คุณแม่มีคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุด จึงปฏิเสธการตรวจรักษาทั้งหมดที่คิดว่าไม่จำเป็น จนอาการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะหายสนิท…กลับบ้านได้ คุณหมอแนะนำว่าควรให้อาหารทางสายยางต่อเพื่อป้องกันการสำลัก
หลังจากนั้น เป็นช่วงโรคโควิดระบาดระรอกแรก มีคนเสียชีวิตเป็นจำนวนมาก การไปรพ. มีความเสี่ยงที่จะติดเชื้อสูงมาก พวกเราจึงตัดสินใจดูแลรักษาคุณแม่ที่บ้าน หากต้องเจาะเลือดหรือทำหัตถการใด ๆ ก็ขอให้พยาบาลมาทำให้ที่บ้าน ลูกๆ จะเป็นตัวแทนไปรับผลเลือดและฟังผลวินิจฉัยจากคุณหมอเอง คุณแม่จึงไม่ต้องไป รพ. เลย
พี่เลี้ยง ผู้ช่วยคนสำคัญ
ตั้งแต่คุณแม่เริ่มป่วย พวกเราก็เริ่มหาพี่เลี้ยงมาช่วยดูแลคุณแม่อย่างใกล้ชิด ภารกิจหาพี่เลี้ยงให้คุณแม่ไม่ใช่เรื่องง่ายเลย พวกเราลองหลายวิธี ผ่านบริษัทจัดหางานบ้าง แนะนำบอกต่อ ๆ กันมาบ้าง พี่เลี้ยงบางคนติดมือถือจนไม่เป็นอันทำงาน บางคนติดหวยรายวัน บางคนหนีเที่ยวกลางคืน บางคนขโมยของคุณแม่ สารพัดจริง ๆ ทำให้ต้องเปลี่ยนพี่เลี้ยงให้คุณแม่บ่อยจนนับไม่ถ้วน
แต่ในความโชคร้ายก็ยังมีความโชคดีแฝงอยู่ ครั้งล่าสุดที่ออกจาก รพ. คุณแม่เริ่มเป็นผู้ป่วยติดเตียง จึงต้องเปลี่ยนพี่เลี้ยงกระทันหัน เพราะจำเป็นต้องหาผู้ดูแลที่มีประสบการณ์และความชำนาญเฉพาะทาง เช่น สามารถฟีดอาหาร ทำกายภาพ ไปจนถึงดูดเสมหะได้เอง เรียกว่าคุณสมบัติต้องระดับน้อง ๆ คุณพยาบาล หรือจบมาทางด้านนี้เลย ในที่สุดพวกเราก็ได้พบกับ จำปี พี่เลี้ยงที่ทำเป็นทุกอย่างที่ว่ามาข้างต้น พี่เลี้ยงที่ดูแลคุณแม่ด้วยทักษะและหัวใจ ที่สำคัญจำปีรู้จักโรคนี้เป็นอย่างดี เพราะคุณแม่ของจำปีเองก็จากไปด้วยโรคเดียวกัน จำปีอยู่กับคุณแม่มาตลอด 3 ปีสุดท้าย ไม่เคยทิ้งคุณแม่ไปไหนเลย พวกเราโชคดีมากที่ได้คนดี ๆ มาดูแลคุณแม่ พวกเราซาบซึ้งในน้ำใจ และขอขอบคุณพี่เลี้ยง “จำปี” จากใจ
เยือนเย็น ทางเลือกใหม่
ด้วยเป้าหมายที่ต้องการให้คุณแม่มีคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุดเท่าที่จะทำได้ พวกเราศึกษาค้นคว้าหาข้อมูลอย่างจริงจังเพื่อเลือกช่องทางและวิธีการดูแลรักษาที่เหมาะสมที่สุด โดยไม่ต้องพาคุณแม่ไปรพ. อีกต่อไป ในที่สุดพวกเราก็ได้รู้จัก เยือนเย็น ผ่านทางเพจ จึงติดต่อขอพบคุณหมอและทีมงาน ท่านกรุณารับฟัง ให้ข้อมูล คำแนะนำแก่พวกเราอย่างเต็มที่ จนพวกเราเข้าใจแนวทางการรักษาตรงกัน จึงเริ่มการรักษาแบบประคับประคองที่บ้านกับเยือนเย็นตั้งแต่นั้นมา
พวกเราได้เรียนรู้เปิดรับสิ่งใหม่ ๆ ทุกวัน โดยยังคงเน้นไปที่การทำให้คุณแม่มีความสุขกาย สุขใจ สบายตัว เท่าที่จะทำใด้ พวกเราตัดสินใจอย่างมีสติรอบคอบมากขึ้นในทุก ๆ เรื่องที่เกี่ยวกับคุณแม่ เตรียมพร้อมรับมือกับทุกสถานการณ์ ทั้งเรื่องเล็ก เรื่องใหญ่ เรื่องตื่นเต้น และเรื่องทั่วไปที่เกิดขึ้นกับคุณแม่ โดยมีทีมงานเยือนเย็นให้คำปรึกษาแนะนำ และพร้อมให้ความช่วยเหลืออยู่ตลอด เมื่อมีเหตุฉุกเฉินเกิดขึ้นจริง ๆ พวกเราจึงตั้งสติได้เร็ว ไม่ตื่นตระหนกอีกต่อไป
โดยทั่วไปการดูแลรักษาคุณแม่เป็นแบบทางไกล ผ่านสื่อออนไลน์ หรือพูดคุยทางโทรศัพท์ ยกเว้นกรณีสำคัญเร่งด่วน หรือการทำหัตถการตามรอบการรักษา คุณหมอและพยาบาลจะเข้ามาเยี่ยมคุณแม่เป็นระยะ และพูดคุยอธิบายทุกประเด็นให้พวกเราลูกหลานเข้าใจและมั่นใจในการดูแลแบบประคับประคองที่เน้นมอบคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุดเท่าที่จะทำได้ ภายใต้เงื่อนไขที่ต้องเผชิญ
ครั้งหนึ่งคุณแม่มีอาการแพ้ภูมิตัวเอง เป็นตุ่มใส ๆ ตามผิวหนังทั่วร่างกาย ท่านดูทุกข์ทรมานมาก ได้แต่แสดงออกทางสีหน้าเมื่อเจ็บปวด เพราะคุณแม่สื่อสารไม่ได้มาระยะหนึ่งแล้ว ไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้น พวกเราอดทนสู้ต่อเพื่อเป้าหมายเดิมที่คุณภาพชีวิตที่ดีของคุณแม่ ในที่สุดคุณหมอก็รักษาคุณแม่จนหายสนิทจากโรคนี้ได้สำเร็จ ทุกอย่างผ่านพ้นไปด้วยดี คุณแม่สบายตัวขึ้นมาก แต่ต้องทานยากดภูมิต่อเนื่องต่อไป
วาระสุดท้าย
คุณแม่เริ่มรับอาหารได้น้อยลงเรื่อย ๆ ต้องเสริมด้วยเกลือแร่และวิตามิน และให้ออกซิเจนช่วยหายใจ ปรับการดูแลให้ขับถ่ายได้ ตัวไม่บวม ระบบต่าง ๆ ดีขึ้น ถึงกระนั้นคุณแม่ก็มีอาการสวิงมาก ๆ ในช่วงนี้ บางวันก็ทรุดหนัก บางวันก็ดูสดชื่นขึ้น แต่ทุกครั้งก็ผ่านพ้นไปได้ด้วยดี เพราะคุณหมอและทีมงานเข้ามาช่วยแก้ปัญหาอย่างทันท่วงที ทุกคำแนะนำของคุณหมอมีค่ามาก ๆ ช่วยให้เรากล้ารับมือกับทุกอุปสรรคปัญหาอย่างมีสติรอบคอบ
คุณแม่ให้พวกเราซ้อมใหญ่อยู่หลายรอบมากก่อนคุณแม่จะออกเดินทาง จะว่าไปก็เป็นผลดี เพราะเมื่อถึงเวลาที่ท่านต้องจากไปจริง ๆ แม้จะเสียใจแค่ไหน แต่พวกเรารับมือได้เป็นอย่างดี คุณแม่จากไปอย่างสงบในเดือนสิงหาคม 2567
สุดท้ายนี้ พวกเราลูกหลานของคุณแม่ขอขอบพระคุณอาจารย์ ดร. อิศรางค์ และทีมพยาบาลทุกท่าน คุณแนช ที่คอยเป็นกำลังใจให้ครอบครัวของเรามาโดยตลอด และช่วยประสานงานได้อย่างดีเยี่ยม คุณริษา คุณเมย์ คุณต๋อมแต๋ม คุณลูกหว้า และทีมงานเยือนเย็นทุกท่านที่ให้คำปรึกษา ให้ความช่วยเหลือทุ่มเททั้งแรงกายแรงใจมาโดยตลอด 3 ปีเต็ม พวกเราซาบซึ้งในน้ำใจของทุกท่าน และขอเป็นกำลังใจให้เยือนเย็นในการเดินหน้าทำประโยชน์เพื่อสังคมต่อไป และขอถือโอกาสนี้ขอบคุณคุณป๋อง เพื่อนของน้องสาว ที่มาช่วยเปลี่ยนสายฟีดอาหารและทำแผลให้คุณแม่ในช่วงวิกฤติโควิด
ครอบครัวของเราขอขอบพระคุณทุกท่านอีกครั้งที่ช่วยให้ลูกหลานได้ใช้เวลา ได้สร้างความทรงจำที่มีคุณค่ากับคุณแม่ร่วมกัน… เป็นครั้งสุดท้าย
ขออนุโมทนาบุญร่วมกันค่ะ